Ervaringsdeskundige Jip Dijcks wil taboe op mentale gezondheid doorbreken: ‘Het is normaal als je ermee worstelt’
Jongeren worstelen steeds meer met hun mentale gezondheid. Hierover praten is voor sommigen een groot taboe. Ervaringsdeskundige Jip Dijcks wil dit bespreekbaar maken in de klas, met zijn eigen verleden als rode draad in het verhaal. ,,Je hoeft echt niet je hele levensverhaal op tafel te gooien, maar zet je ervaring bewust in zodat anderen er iets aan hebben.”
Wout Fassbender
maart 12, 2024
Een noodoproep is het niet, maar wel een boodschap om meer bewustwording te creëren om mentale gezondheid bespreekbaar te maken. In de klas, bij de sportvereniging of gewoon simpelweg thuis aan de keukentafel. Dat is iets wat Jip Dijcks zelf in zijn jeugd heeft gemist en waar hij nu voor strijdt.
Al zijn hele leven heeft hij last van extreme hooikoorts, zware astma en hoog sensitiviteit. In zijn jeugd zat hij vaak weken thuis vanwege fysieke klachten. Jip kon hierdoor niet vertrouwen op zijn eigen lichaam en dat maakte hem onzeker, met angstaanvallen en soms zelf suïcidale gedachten tot gevolg.
,,De eerste actieve herinnering die ik heb, is dat ik in mijn bed lig te vechten voor lucht vanwege verstikking, omdat ik geen adem kan halen. Dat je doodsangsten uitstaat, geeft je een gevoel van onmacht, controleverlies én onzekerheid”, zegt Jip. ,,Deze emoties zijn overweldigend en als je dat over een langere periode ervaart, kun je angststoornissen ontwikkelen. Maar dit kan ook al ontstaan na één traumatische gebeurtenis.”
Huilend op de bank
Op school kon hij daar niet over praten, maar thuis ook niet, erkent Jip, die hier openhartig over vertelt in een cultureel centrum in hartje Den Bosch. ,,Ik neem het niemand kwalijk. Mijzelf niet, mijn ouders niet, de dokters, huisarts en docenten niet”, benadrukt hij.
,,Er was gewoon nog veel onwetendheid over mentale gezondheid en over de signalen die je kunt herkennen en die aangeven dat iemand niet lekker in zijn vel zit. Het ging bij mij vooral over het fysieke stuk, dat was duidelijk. Ziekenhuis in, ziekenhuis uit, medicatie en alles daarbij. Ik heb veel huilend op de bank gelegen en geworsteld met angsten, depressies en suïcidaliteit.”
Inmiddels is Jip Dijcks dik tien jaar, heel veel zelfkennis en diverse therapieën verder; zelfs met antidepressiva is hij in 2023 gestopt. Wie niet anders zou weten, ziet een vrolijke 32-jarige man die vol passie zijn verhaal deelt en veel communiceert met zijn handen, maar achter die vrolijkheid gaat dus een hoop schuil.
Al deze ervaringen zet hij tegenwoordig in om leerlingen van middelbare scholen, basisscholen en beroepsopleidingen te helpen om te praten over mentale gezondheid en angststoornissen.
Maar ook voor de ouder, leraar en zorgprofessional heeft hij een boodschap. ,,Kijk naar de persoon als mens en stel de vraag: wat heb jij nodig? Natuurlijk kun je als ouder of docent daarin sturen, maar het is belangrijk dat de jongere hierin zelf de regie neemt”, stelt Jip. ,,Dát is essentieel.”
Kwetsbaar opstellen
De ervaringsdeskundige geeft aan dat het tonen van kwetsbaarheid door de zorgprofessional, ouder of leraar kan helpen in het bespreekbaar maken van de mentale gezondheid van jongeren. ,,Je hoeft echt niet je hele levensverhaal op tafel te gooien maar zet bewust je ervaring in zodat anderen er iets aan hebben.”
Toon oprechte interesse, oppert de trainer in de psychiatrie. ,,Maak écht contact als mensen onder elkaar zodat je de ander ziet en hoort. Als jij je kwetsbaar opstelt als jongere, maar degene tegenover jou zit de hele tijd op zijn horloge te kijken vanwege de tijdsdruk, dan vertel jij natuurlijk één keer je verhaal en daarna nooit meer. Je krijgt dan niet het gevoel dat je wordt gehoord én gezien.”
Twee casussen voor de klas over dezelfde persoon
Maar hoe vertelt hij zijn eigen verhaal voor een klas? ,,Ik begin altijd met twee casussen. De ene casus gaat over de persoon die heel heftige dingen ervaart, zoals suïcidaliteit, angststoornissen en de hele rambam. De andere gaat over iemand waar het heel erg goed mee gaat. Ik vraag de leerlingen welke gedachten in hen opkomen en dan krijg ik antwoorden als: ‘deze persoon is gevaarlijk’, ‘het komt nooit meer goed met hem’, ‘die zou ik niet in mijn familie willen’.”
Hij vervolgt zijn uitleg: ,,Bij het positieve verhaal zeggen ze dat het een prettig persoon is. Maar als ik dan aangeef dat het dezelfde persoon is, krijg ik meteen vragende blikken: hoe kan dat nu datzelfde persoon zijn? Vervolgens zeg ik dat ik diegene ben. Dat breekt meteen het ijs. Ze weten direct álle heftige dingen over mij, doordat ik mijn kwetsbaarheid toon. Ze zien mij als mens en dan kun je véél beter contact maken.”
Worstelen met de psyche: heel normaal
Zijn kernboodschap in het hele verhaal: ,,Dat psychische klachten veel voorkomen en het ook heel normaal is dat je er soms mee worstelt. Ik wil het stigma bestrijden dat het niet cool is om over psychische kwetsbaarheden te praten en ook aangeven dat je altijd kúnt herstellen. Hoe diep je ook in de put zit.”
Dat Jip Dijcks zijn verhaal deelt, betekent niet dat hij zelf niet meer worstelt met zijn mentale gezondheid. Dat geeft hij eerlijk toe. ,,Zeker nu ik met antidepressiva gestopt ben. Ik voel me meer mijzelf, maar mijn emoties kennen hogere pieken en soms ook diepere dalen. Ik heb nu alleen meer handvatten dan vroeger, waardoor ik kan functioneren en op een prettige manier kan leven.”
Geen zwaarmoedige gesprekken
Om af te sluiten wil Jip nog een tip meegeven hoe je op een huis-thuis-en-keukenmanier mentale gezondheid bespreekbaar maakt. Dat hoeft niet meteen zwaarmoedig te zijn, verzekert hij. ,,Als mensen gevoelens en emoties ervaren die onprettig zijn, zoeken ze afleiding. Dúrf er juist naar te kijken. Ga hier vervolgens op reflecteren en stel jezelf de vraag: wat doe ik hiermee, hoe ga ik ermee om en zou ik dat anders kunnen of willen doen?”
Tot slot: ,,Bespreek het. Met naasten en als dat niet lukt gewoon met jezelf. In een video of in de spiegel. Wees eerlijk, het lucht op. En als je voelt dat hulp nodig is, zoek het. Dat kan door middel van boeken, video’s of professionele hulp.”
Maar hoe graag Jip Dijcks ook wil dat mentale gezondheid vaker wordt besproken in het dagelijks leven én het onderwijs: hij weet dat er nog een wereld te winnen valt.
